Όπως η ουλή ενός τραύματος παραμένει στο σώμα, έτσι το ψυχικό τραύμα, ας μην είναι φανερό, παραμένει στην ψυχή.

Ψυχικός τραυματισμός επέρχεται όταν ένα πραγματικό συμβάν προκαλεί ρήγμα στην ψυχική ζωή του ατόμου, αφού υπερβαίνει τις ικανότητές του να αναπτύξει τις άμυνές του και να το ξεπεράσει.

Όταν βιώνουμε ένα εξαιρετικά στρεσογόνο γεγονός, αυτομάτως οι ψυχικές δυνάμεις μας επιστρατεύονται προκειμένου να  μπορέσουμε να το επεξεργαστούμε όσο το δυνατόν καλύτερα. Όταν οι δυνάμεις αυτές, οι άμυνές μας δηλαδή, δεν επαρκούν, τότε το τραύμα εγγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη μας.

Το ψυχικό τραύμα, προέρχεται πάντα από ένα πραγματικό γεγονός και εκδηλώνεται πάντα με ένα σύνολο συμπτωμάτων, που άλλοτε έχουν οξεία μορφή και άλλοτε χρόνια.

Στη γλώσσα του Diagnostic and Statistical Manual Disorders IV, (DSM), της πιο σύγχρονης έκδοσης του εγχειριδίου για τις ψυχικές διαταραχές,  το σύνολο των συμπτωμάτων που εκδηλώνει το άτομο μετά τον ψυχικό τραυματισμό ονομάζεται “διαταραχή μετατραυματικού στρες” (Post Traumatical Stress Disorder PTSD).

Οι αντιδράσεις του τραυματισμένου ατόμου καθορίζονται από:

  • την ηλικία
  • την ποιότητα των αμυντικών μηχανισμών
  • τη δομή της προσωπικότητάς του
  • το αν έχει βιώσει προηγούμενους τραυματισμούς
  • τη χρονική διάρκεια κατά την οποία ήταν εκτεθειμένο στο τραυματικό γεγονός
  • το πλαίσιο μέσα στο οποίο έλαβε χώρα ο τραυματισμός
  • τη στάση της οικογένειας και της κοινότητας του τραυματισμένου ατόμου

Το γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ψυχικό τραυματισμό στο άτομο δημιουργεί έναν ασφυκτικό κλοιό στον εγκέφαλό του. Το σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών του εγκεφάλου αξιολογεί το γεγονός ως ακραίο κίνδυνο. Το άτομο αισθάνεται ότι τελειώνουν όλα, ότι χάνεται κάθε ελπίδα, ότι ένα βάραθρο ανοίγει έτοιμο να το καταπιεί. Στην κατάσταση αυτή, ο φόβος του θανάτου ενυπάρχει πολύ έντονα.

Τα γεγονότα που μπορούν να προκαλέσουν ψυχικό τραυματισμό είναι ακραίες, απρόβλεπτες εμπειρίες που βρίσκουν το άτομο απροετοίμαστο, αβοήθητο και ανίκανο να αμυνθεί ή να δραπετεύσει. Για παράδειγμα:

  • Ένα παιδί είναι μάρτυρας των ξυλοδαρμών της μητέρας του από τον πατέρα του
  • Ένα παιδί παρενοχλείται σεξουαλικά από τον υπάλληλο της κατασκήνωσης
  • Ένας πυροσβέστης ανασύρει νεκρούς από κατάρρευση κτιρίου από σεισμό
  • Μια γυναίκα δέχεται επίθεση από κάποιον που την τραβά βίαια έξω από το αυτοκίνητό της που κάθεται αμέριμνη περιμένοντας
  • Μια γυναίκα σκοτώνει τον επίδοξο βιαστή της την ώρα που προσπαθεί να αμυνθεί

Το τελευταίο παράδειγμα δείχνει ότι  μια εμπειρία μπορεί να είναι τραυματική για τον θύτη  κατά τον ίδιο τρόπο που είναι για το θύμα. Το παράδειγμα του πυροσβέστη δείχνει ακόμη ότι μια εμπειρία μπορεί να είναι τραυματική για κάποιον που συμμετέχει ως μάρτυρας σε ένα συνταρακτικό γεγονός.

“ Τραύμα είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε ένα μη φυσιολογικό γεγονός”